Dobre uczynki jak witaminy

Naukowcy od dawna starają się zrozumieć, w jaki sposób altruizm wpływa na nasze zdrowie. Bada to m.in. dr Stephen Post, profesor bioetyki w Case Western Reserve University School of Medicine. Ta placówka wykonuje jedne z najbardziej kompleksowych badań dotyczących altruizmu, życzliwości, współczucia i hojności. Dr Post przekonuje, że altruizm jest naszym naturalnym (wrodzonym) antidotum na skutki działania codziennego stresu.

To doskonałe dostosowanie, lecz nie w obecnym świecie. W stresującej nas pracy nie rzucamy się wszak z pięściami na szefa, bo nas zdenerwował, ale ukrywamy swoje emocje. I tak dzień po dniu stres i hormony, które go nakręcają, kumulują się w naszym organizmie. Jeśli reakcja na stres jest włączona przez dłuższy czas, organizm cierpi - stres wpływa na układ odpornościowy i sercowo-naczyniowy, osłabiając mechanizmy obronne, co czyni nas bardziej podatnymi na nieprawidłowe zmiany zachodzące na poziomie komórkowym, oraz na stałe podnosi ciśnienie tętnicze (jeden z głównych czynników chorób sercowo-naczyniowych). Zmiany te zsyłają na nas choroby, a także prowadzą do przedwczesnego starzenia się.

Starzenie się skóry. Zobacz przyczyny

Wiele osób twierdzi, że pomagając innym, doznaje uczuć przypominających euforię. Zalewa nas fala dobroczynnych związków, które - jak się wydaje - mają zdolność skutecznej walki ze skutkami stresu.

Rzeczywiste reakcje fizjologiczne na pomaganie nie zostały jeszcze dokładnie zbadane, ale kilka badań wskazuje, że obniżają poziom stresu i poprawiają odporność (osoby udzielające się na rzecz innych mają wyższy poziom przeciwciał!).

Stres skraca życie. Zobacz, jak działa na organizm

Oksytocyna jest znana z roli, jaką odgrywa w przygotowaniu do macierzyństwa. Ale ten hormon pomaga nam również m.in. na co dzień w zachowaniu pełnych zaufania relacji między kobietą i mężczyzną.

Oksytocyna jest łączona zarówno z fizycznym, jak i z emocjonalnym dobrym samopoczuciem. Jest wydzielana przez nasz mózg też po to, by naprawić to, co zepsuł stres, i bardziej związać ze sobą ludzi. Kiedy działasz altruistyczne i masz przy tym kontakt fizyczny z innymi ludźmi, twój poziom oksytocyny rośnie! Hormon ten obniża ciśnienie krwi, zbija towarzyszący stresowi kortyzol i ma działanie uspokajające.

Poznaj 8 sposobów na pozbycie się stresu

Co ciekawe, sprawianie dobrych uczynków może też wpływać na nasz układ nagrody w mózgu - organizm nagradza nas za prawidłowe zachowanie (a zachowanie prospołeczne jest dla ludzkiego gatunku kluczowe). Powstają wtedy w mózgu substancje dające uczucie zadowolenia, takie jak dopamina i endorfiny, a nawet związki podobne do morfiny. To właśnie powoduje, że pomaganie "uzależnia".

Istnieje silna zależność między wolontariatem i stanem zdrowia. Jak wynika z raportu przeprowadzonego na zlecenie Amerykańskiego Urzędu Polityki Badań i Rozwoju oraz wspierającej wolontariat amerykańskiej agencji Corporation for National and Community Service, osoby pomagające innym dłużej żyją, lepiej funkcjonują w społeczeństwie i mają niższe ryzyko zachorowania na depresję w późniejszym życiu niż ci, którzy nie robią zbyt wiele dla innych. Ochrona przed depresją jest szczególnie zauważalna w przypadku osób udzielających się w wolontariacie po 65. roku życia!

Porównanie korzyści zdrowotnych płynących z wolontariatu dla różnych grup wiekowych dowodzi, że starsi wolontariusze prawdopodobnie w ogóle uzyskują większe korzyści. Nie do końca wiadomo, czy wynika to z tego, że z wiekiem rośnie ryzyko chorób i w związku z tym działanie dobrych uczynków jest silniejsze, czy z tego, że wolontariat wymusza większą aktywność fizyczną i społeczną.

Fitness dla seniorów. Zobacz jak prawidłowo ćwiczyć

Z drugiej strony jednak dowiedziono, że ci, którzy pomagają innym na wcześniejszym etapie swojego życia, tworzą sobie coś w rodzaju parasola ochronnego dla zdrowia. Rzadziej cierpią z powodu chorób w późniejszym okresie życia.

Młode osoby robiące dobre uczynki dla innych mają w dalszym życiu więcej związków społecznych - tworzy się wokół nich sieć powiązań z innymi ludźmi.

To teoria roli, która zakłada, że liczba połączeń społecznych danej osoby, zazwyczaj mierzona liczbą ról społecznych, jakie ta osoba odgrywa, nadaje sens i cel jej życiu, jednocześnie chroniąc ją od izolacji w trudnych okresach. A to pozytywnie wpływa nie tylko na nasze zdrowie psychiczne, ale również fizyczne.

Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Harvarda wskazują, że działanie na rzecz innych zmniejsza umieralność tych osób z powodów kardiologicznych, a także zwiększa szansę na przeżycie i udaną rehabilitację po zawale serca czy udarze mózgu. Są badania, które sugerują, że istnieje związek między pomaganiem innym a zmniejszaniem się procesów zapalnych toczących się w naszym ciele. A to tlące się latami ogniska zapalne w organizmie, jak dowodzi nauka, są jedną z przyczyn powstawania chorób przewlekłych. Przyspieszają też proces starzenia się.

Zobacz jak herbata z pokrzywy pomoże zachować Ci zdrowie

Okazuje się też, że dobre uczynki mają przełożenie na przebieg już istniejących chorób przewlekłych! Osoby chore, ale pomagające innym odnoszą z takiej pomocy korzyści dla zdrowia i psychiki wykraczające poza to, co może im zaoferować sama medycyna. Na przykład w przypadku osób cierpiących na przewlekły ból zauważono, że intensywność odczuwania bólu maleje, kiedy angażują się w wolontariat.

Ile trzeba pomagać, by odnieść z tego korzyści? Nie ma liniowej zależności między ilością wolontariatu a korzyściami dla zdrowia - innymi słowy, to nie znaczy, że im bardziej dana osoba angażuje się w pomaganie innym, tym lepiej dla niej. Wydaje się jednak, że istnieje "próg wolontariatu", od którego zaczyna się dobroczynny wpływ na wolontariuszy - to około dwóch godzin tygodniowo.

Liczy się jednak każdy gest. Osoby, które dobrowolnie pomagały innym co najmniej 40 godzin rocznie, także miały niższe ryzyko zgonu niż osoby niedziałające na rzecz innych w ogóle lub bardzo sporadycznie.

Zbawienny wpływ jazdy na rowerze - wydłuża życie o 5 lat!